EUROPALIA viert dit najaar zijn 30ste editie met een grootschalige Spaanse biënnale. Precies veertig jaar na een eerste editie in 1985, zal EUROPALIA ESPAÑA van 8 oktober 2025 tot 1 februari 2026 een multidisciplinair programma ontvouwen dat erfgoed en hedendaagse kunstvormen verenigt en boeiende perspectieven geeft op thema’s die ons verbinden en uitdagen.

Met Francisco de Goya als blikvanger en inspiratie, belicht het festival de culturele rijkdom van Spanje aan de hand van beeldende kunst, theater, dans, muziek, performance, film en literatuur van zowel grote namen als minder bekende figuren uit de Spaanse cultuur. De artistieke teams in beide landen kozen ook bewust voor kunstenaars van verschillende generaties, die niet alleen uit grote steden als Madrid en Barcelona komen, maar ook uit bijvoorbeeld Asturië, van de Balearen en de Canarische eilanden.

Ze vertegenwoordigen samen een veelzijdig Spanje en een veelzijdige wereld, die EUROPALIA in connectie wil brengen met een divers publiek, in samenwerking met een rijk netwerk van partners.

GOYA

Het startschot wordt gegeven met de hoofdtentoonstelling Luz y sombra: Goya en het Spaanse realisme (Bozar, 8 oktober 25 – 11 januari 26): een expo rond een van de grootmeesters van de Spaanse kunst, wiens moderne sensibiliteit vandaag actueler is dan ooit.

Goya (1746-1828) staat enerzijds bekend voor zijn impressionante portretten en voor volkse taferelen die getuigen van een Spanje van tradities en folklore. Daarnaast wordt zijn oeuvre gekenmerkt door beelden met een maatschappijkritische visie, door aanklachten tegen oorlog en misbruik, tegen de algehele wantoestanden van zijn tijd.
In de tentoonstelling worden Goya’s schilderijen, tekeningen en gravures samengebracht met werk van voorgaande meesters en van zijn navolgers. Daarnaast tonen nieuwe multidisciplinaire creaties, zoals die van geluidskunstenaar Francisco Lopez, de relevantie van Goya’s oeuvre vandaag. Het geheel van zo’n 120 werken verkent Goya’s nalatenschap en de betekenis van zijn oeuvre in de beeldvorming van Spanje.

CAPRICHOS, DISPARATES AND DESASTRES DE LA GUERRA EN VIER ONDERLIGGENDE THEMA’S

De gravurereeksen Caprichos, Desastres de la Guerra en Disparates [Grillen, Onheil van de oorlog en Waanzinnigheden], drie titels en termen die de kritische en visionaire geest van Goya in zich dragen, inspireerden het programma van EUROPALIA ESPAÑA als geheel en laten toe om het verleden met het heden te verbinden, het lokale met het globale. Het resulteert in thema’s die leven in Spanje, maar die vanuit een bredere invalshoek ons allemaal aangaan: verbondenheid, (re)presentatie, water en democratie.

VERBONDENHEID

Zuid-Europese en mediterrane samenlevingen worden van buitenaf gezien als samenlevingen waarin familie-, interpersoonlijke, intergenerationele en intracommunautaire banden erg sterk zijn. Veel kunstenaars en artistieke praktijken, waaronder traditionele en collectieve, richten zich op het creëren, koesteren en versterken van banden of het in twijfel trekken ervan, waarbij ze reflecteren op de evolutie, behoeften en transformaties van samenlevingen.

Zo versmelten in Rituales, tijdens de Allerheiligenweek, tradities die ons verbinden met onze overleden dierbaren, met oa Tarta Relena en Lore Binon die samen zingen en Sara García Fernandez die een begeleidend ritueel met brood ontwikkelt in Oostende en Doornik.

In sommige Spaanse regio’s is flamenco een verbindende factor. Curator en artiest Pedro G. Romero werkt een flamencofocus uit tussen 24 en 30 november in Brussel. In het Concertgebouw van Brugge choreografeert Marcos Morau het Ballet Nacional de España in Afanador, een overweldigende, flamenco-geïnspireerde opvoering met zevenendertig dansers.

In de creatie Chapters of Celebration van Benjamin Abel Meirhaeghe, Wouter Deltour en B’Rock Orchestra (in coproductie met Muziektheater Transparant en DE SINGEL, Antwerpen, ook te zien in Palais des Beaux-Arts Charleroi en Wintercircus Gent - in samenwerking met VIERNULVIER), gaat de muziek van de 17e-eeuwse La Folia over in rave-ritmes, in een combinatie van Spaanse en Belgische choreografieën die collectieve extase, de kracht van muziek en dans, en de verbondenheid van queer gemeenschappen verbeelden.

(RE)PRESENTATIE

Het thema (re)presentatie verkent hoe beelden en identiteiten worden gecreëerd en waargenomen, met aandacht voor sociale media en de constructie van idealen. Candela Capitan hekelt de male gaze en speelt met uitdagende vrouwelijke poses in haar performance Solas (DE SINGEL, Antwerpen).

De expo Resolución in MoMu (Antwerpen) pluist de Spaanse cinema uit en toont hoe een vrouw wordt voorgesteld op het moment van een belangrijke beslissing in haar leven; een vertrek, een scheiding, een moord, … En Cristina Garrido speelt in The White Cube is Never Empty in het MACS (Hornu) met de visuele representatie en fotografische reproductie van beeldende kunst.

WATER

Artiesten en auteurs vertrekken van het thema water en gaan in op de schoonheid ervan en op kwesties als klimaatverandering, migratie en toerisme: kwesties die niet alleen in Spanje maar ook wereldwijd op de agenda staan.

Kunstenaars gaan in residentie bij Morpho (Antwerpen) en Tabakalera (San Sebastian) om te werken rond het thema water. In WIELS gaat Niebla van Edurne Rubio in première, een film over een landschap en vruchtbare grond die veranderen door de bouw van een stuwdam. Zoals de titel laat vermoeden gaat Fires van Ça Marche over de tegenpool van water, vuur. Een immersieve installatie-performance in het Gentse Astridpark (ism Campo) die niet alleen rond de verwoestende kracht van vuur werkt, maar ook rond onze primaire relatie met een element dat zowel onze evolutie als fantasie heeft vormgegeven.

DEMOCRATIE

In de afgelopen 50 jaar, sinds het begin van de democratische overgang in Spanje, hebben veel kunstenaars teruggeblikt om de recente geschiedenis te begrijpen, zijn ze actief betrokken geweest bij de strijd voor de vestiging of consolidatie van de democratie, hebben ze hun dromen over een rechtvaardigere en vrijere toekomst geschetst.

Het theaterstuk 1936 (Shock. 0) van Andrés Lima in de KVS (Brussel) analyseert de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) die het begin van het Franco-regime inluidde. In het S.M.A.K. in Gent reflecteert de groepstentoonstelling Resistance op de kracht van beelden om ideeën te laten infiltreren in de strijd voor hedendaagse democratische waarden. De filmreeks Dreams of the Future in de Cinematek in Brussel, omvat twee blokken: Eager for a future (1975-1981), met films en documentaires die vertellen over de tijd van de Spaanse transitie en Dreamed Futures (1992-2025), met werken die ingaan op de spanningen van de hedendaagse maatschappij, tussen de onzekerheid veroorzaakt door de wereldwijde crisis en de noodzaak om alsnog te dromen over de toekomst.

EUROPALIA ESPAÑA omvat in totaal een 150-tal events en meer dan 120 kunstenaars, verspreid over heel België. Schrijf je hier in voor onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van het festivalprogramma.

Dit project werd mede georganiseerd door AECID/Ministerie van Buitenlandse Zaken, Europese Unie en Samenwerking van Spanje, in samenwerking met AC/E.