Luz y sombra: Goya en het Spaanse realisme

De openingstentoonstelling van EUROPALIA ESPAÑA brengt een van de belangrijkste figuren van de Spaanse kunst naar voren, Francisco de Goya (1746-1828). Hij was hofschilder en maakte weelderige religieuze schilderijen net als innemende portretten van prominente intellectuelen, die zijn betrokkenheid weerspiegelen bij de politieke debatten. Hij was tegelijkertijd ook de auteur van tekeningen en satirische prenten die scherpe commentaren gaven op de tekortkomingen van een samenleving in volle transformatie. Zijn naam gaat een genre op zich definiëren, het goyeske, zijn praktijk toont hoe hij tradities weet te distilleren tot een moderniteit en hoe hij latere principes van de hedendaagse kunst anticipeert. Generaties kunstenaars hebben zich zijn werk toegeëigend om kritisch te reageren op sleutelmomenten in de recente Spaanse geschiedenis, wat de blijvende radicale relevantie van zijn visie aantoont.

Goya was oorspronkelijk opgeleid als schilder en ambieerde in zijn vroege jaren een toetreding tot de Academie, ondernam een studiereis naar Italië en volgde de klassieke artistieke normen. Maar als snel doorbrak hij de academische voorschriften en ontwikkelde een persoonlijke stijl, een gevoelige benadering waarin klassieke allegorie en alledaagse anekdote samensmelten. Ondertussen werd Europa overspoeld door revolutionaire ideeën. Goya omarmde de idealen van de Spaanse Verlichting en schilderde portretten van zijn denkers. Maar zijn engagement ging verder: hij documenteerde de kwalen van Spanje. De verwoestende effecten van oorlog en het falen van het liberale politieke project leidden tot desillusie, waaruit zijn beroemde prentenseries ontstonden: Los Caprichos, Los Disparates en Los Desastres de la Guerra. Deze werken, die een opvallende hedendaagsheid uitstralen, komen voort uit een intieme ervaring en de pijnlijke erkenning van de feilbaarheid van de mens, die zelfs door de rede niet lijkt te kunnen worden beschermd. Hoewel alles lijkt te balanceren tussen leven en dood, licht en duisternis, is het in feite de uitdrukking van een mystieke diepgang die eigen is aan het realisme dat Goya ontleent aan de Spaanse traditie, en die tot op de dag van vandaag voelbaar blijft in de kunsten en cultuur van het land.

De tentoonstelling Luz y sombra: Goya en het Spaanse realisme, gecureerd door Rocío Gracia Ipiña en Leticia Sastre Sánchez, brengt een selectie van Goya’s schilderijen, tekeningen en prenten in dialoog met werken van voorgangers, tijdgenoten en navolgers. De tentoonstelling ontvouwt zich in drie hoofdstukken, die overeenkomen met drie cruciale levensfasen van de kunstenaar en waarin telkens het formele en conceptuele erfgoed van de kunstenaar over generaties heen belicht wordt. De tentoonstelling omvat naast Goya andere grote Spaanse namen als Miró en Picasso, maar stelt ook minder bekende kunstenaars aan het Belgische publiek voor, zoals Zuloaga, Gutiérrez Solana, Oteiza en García Rodero.

Gelijklopend met de tentoonstelling zijn er performances, concerten en andere evenementen te ontdekken in Bozar en in heel België. Meer informatie volgt binnenkort.

8 oktober 2025 → 11 januari 2026 bij Bozar, Brussel